در پیش روی انسان دو گونه راه رشد و تعالی وجود دارد:

1ــ راهی که به رشد جسمی او منتهی می شود؛

2ــ راهی که به سوی هدف اصلی یعنی کمال اختیاری و سعادت بشری می انجامد.

انسان خردمند هرگز از این دو هدف غافل نمی شود و در راه رسیدن به هر دو کمال، کوشش می کند. اگرچه نوع دوم (رسیدن به کمال) مختص انسان است و بالاترین ارزش را دارد و هرگز با نوع اول قابل قیاس نیست؛ ولی اسلام در هر دو زمینه، دستورات فراوانی داده است. ذکر این نکته نیز قبل از هر چیز لازم است که امر تربیت انسان، بدون یاری گرفتن از نیروی برتر الهی ممکن نیست. دعا و توکل بر خدا در مسیر تربیتی و روحی انسان علاوه بر این که خود درجه ای از تربیت و رشد انسانی است، در تربیت و تعالی بشر نیز مؤثر است. ناگفته نماند، رشد شخصیت و سعادت انسان در گرو شناخت اوست؛ زیرا یکی از مسائل کلی و اساسی در رشد و تعالی انسان ها، مسأله ی شناخت بوده که زیر بنایی ترین عنصر هر فعالیت سازنده در هر زمینه است و به طور کل هر فعالیت و حرکت سازنده بدون استثنا نیاز به شناخت و آگاهی دارد. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: کسی که بدون آگاهی، عملی را انجام دهد، بیش تر مایه ی فساد است تا اصلاح.

شناخت خدا، خود، حق و باطل، وظایف و حقوق، ارزش ها، پیشوایان، عوامل رشد، آفات و خطرات و موانع رشد و...

 از میان شناخت های فوق شناخت «خود» از همه مهم تر است؛ زیرا از اقدامات آغازین و ریشه ای در رسیدن به رشد و تعالی انسان است. انسان تا زمانی که خود و ارزش خود را نشناسد قابلیت و ویژگی های خود را نیابد، ناتوانی و نیازهای خویش را درک نکند و نسبت به جایگاه خویش غفلت یا جهالت داشته باشد به طور قطع جز در چهره ی انسانی شباهتی به انسان تکامل یافته ندارد.

 12 سال بیش تر نداشتم. در مسجد امام حسین تهران سخنرانی یک ماه استاد را (که آن وقت ها بیشتر واعظ می گفتند) به دقت پیگیری می کردم. یادم نمی رود آقایی در بیرون مسجد از همسایه ی ما پرسید: آیا خودت را می شناسی؟ او بلافاصله گفت: بله اسمم فلانی است  و پسر فلان کس هستم. این همه ی شناخت همسایه ی خوب ما از خودش بود و هست.

 خود شناسی، لازمه ی کمال شناسی و کمال جویی است، به مقام برتر انسانی نمی توان دست یافت مگر این که واقعیت های نفسانی خود را بشناسیم. اولین و نزدیک ترین واقعیت زندگی، واقعیت خود بوده که یکی از راه های پی بردن به  ارزش های انسانی است.شناخت ارزش انسانی، جهت دهنده است و بسیار مورد توجه پیشوایان دینی قرار گرفته است.

 یکی از عوامل بدبختی انسان ها و غرور و گمراهی جوانان غفلت از عیوب و نواقص خویش است. شناخت عیوب خود به قدری مهم و ارزشمند است که رسیدن به این توفیق از مظاهر الهی شمرده شده است.

نکند آن آقا که از همسایه ی ما پرسید: آیا خودت را می شناسی؟

از من و شما همین پرسش را داشته باشد.

حال که دانستیم یکی از عوامل رشد انسان خودشناسی است این سؤال مطرح می شود: آیا ما انسان های رشید و کمال یافته ای هستیم؟

به نظر شما افراد جامعه، بیش تر به رشد گیاهی و جسمی می اندیشند یا رشد خود شناسی و کمال و خردمندی؟

 اگر بپذیریم که موانعی در راه رسیدن به رشد و کمال وجود دارد بهتر است برای از میان بر داشتن مانع...

 

ادامه مطلب ندارد